Xà bông hay còn gọi là xà phòng đã có từ rất lâu. Người Babylon cổ đại được cho là đã sử dụng xà phòng đầu tiên vào khoảng 2800 năm trước Công nguyên. Người Ai Cập, Hy Lạp và La Mã cũng sản xuất xà phòng. Ở Anh, người Celts có lẽ là người đầu tiên sản xuất và sử dụng xà phòng. Sau đó lan truyền sang châu Âu vào khoảng năm 1000 sau Công nguyên. Bột giặt bắt đầu vào khoảng chiến tranh thế giới thứ 2. Mặc dù các sản phẩm xà phòng vẫn được sử dụng để làm sạch cơ thể và giặt quần áo từ thời Ai Cập, nhưng các bánh xà phòng thực sự bắt đầu được dùng nhiều vào thời Thế chiến II.
Lịch sử bột giặt, xà bông
Trước hết, chất tẩy rửa không phải là xà phòng (xà bông). Bột giặt là một hợp chất hóa học giúp làm sạch quần áo trong máy giặt vì nó giúp giữ chân các loại bụi bẩn lơ lửng trong nước. Khi nói đến việc làm sạch quần áo, máy giặt mới là cái đáng nói đến chủ yếu. Máy giặt sử dụng nước và áp lực nước để tách bụi bẩn ra khỏi quần áo. Chất tẩy rửa giúp phá vỡ các rào cản giữa các phân tử nước. Nhờ đó nước hoạt động hiệu quả hơn. Chất tẩy rửa cũng giúp giữ chân các loại bụi bẩn lơ lửng trong nước và quần áo được giặt sạch khi xả nước.
Trong lịch sử, xà phòng chỉ được sử dụng khi quần áo được chà bằng tay hoặc giặt trên sông. Trong thời của người Ai Cập và Babylon cổ đại, xà phòng làm từ mỡ động vật và tro bếp. Thuốc giặt quần áo (lye) cuối cùng đã trở thành một sản phẩm phổ biến. Nhưng rồi xà phòng trở thành một công cụ trong “công việc của quỷ” thời trung cổ. Quan niệm ghê tởm việc làm sạch cơ thể và quần áo dẫn đến sự suy giảm các sản phẩm xà phòng. Một số nhà sử học suy đoán chính trào lưu ghê tởm đó đã góp phần làm lây lan bệnh dịch hạch đen. Căn bệnh được truyền bởi loài bọ chét trên chuột vì mọi người rất bẩn.
Sau công nguyên, những bánh xà phòng đầu tiên được sản xuất một cách quy mô rộng lớn hơn. Sản xuất kết hợp thủ công giữa mỡ cừu và tro của gỗ sồi ở vùng Savona, Địa Trung Hải. Người Pháp gọi nó là savon. Sau này khi savon được du nhập vào Việt Nam, được người Việt gọi là “xà phòng”. Người miền Nam thì gọi là “xà bông”
Những thay đổi mới trong sản xuất xà bông
Đến thế kỷ 18, người ta phát minh ra xút ăn da và biết tạo ra chất kiềm từ muối ăn. Máy ép dầu từ các loại hạt và quả cũng ra đời, thay thế cho mỡ động vật. Xà phòng vì thế được sản xuất trên quy mô to lớn hơn.
Việc sản xuất xà phòng trong thời kì đầu là một kỹ thuật độc quyền. Được sử dụng bởi các nhóm nhỏ các nhà sản xuất xà phòng. Nhu cầu về xà phòng rất cao, nhưng nó rất đắt và có sự độc quyền. Theo thời gian, công thức làm xà phòng trở nên được biết đến rộng rãi hơn. Mặc dù vậy, xà phòng vẫn còn đắt đỏ. Trước đó, các sản phẩm phụ từ thực vật, động vật và dầu thực vật. Giá xà phòng đã giảm đáng kể vào năm 1791. Từ khi một người Pháp tên là LeBlanc phát hiện ra một quy trình hóa học cho phép bán xà phòng với giá rẻ hơn đáng kể.
Máy giặt hiện đại
Xà phòng và thuốc giặt quần áo quá khắc nghiệt đối với cơ chế bên trong của máy giặt. Các chất tẩy rửa hiện đại có tính kiềm giúp nước làm sạch quần áo. Nhưng các chất tẩy rửa hiện đại lại bất lợi cho môi trường vì không bị phân hủy. Trên thực tế, một khi ở trong nước, chất tẩy rửa vẫn còn và có thể tạo bọt trong các bể chứa trong nước. Thậm chí trong nước ngầm mặc dù nó đã được ‘làm sạch’. Các nhà khoa học hiện đại tiếp tục nghiên cứu các sản phẩm an toàn xanh để giúp giảm ô nhiễm nước do chất tẩy rửa.
Một số cột mốc đáng nhớ về chất giặt tẩy
Những cột mốc quan trọng trong sự phát triển của lịch sử bột giặt bắt đầu từ năm 1945. Khi máy giặt hiện đại dần thay thế các tấm giặt chà trong nhà ở Mỹ. Đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế bùng nổ sau chiến tranh vào cuối những năm 40 và đầu những năm 1950.
- Những năm 1950 – Chất tẩy rửa dạng lỏng và bột trở nên phổ biến. Ngoài ra, vào thời gian này, các chất làm mềm vải cũng bắt đầu được dùng nhiều.
- Những năm 1960 – Chất tẩy vết bẩn và các chất xử lý trước được bán ra. Chất tẩy rửa Enzymatic cũng được giới thiệu với thời gian này.
Những năm 1970 – Chất xả vải được tích hợp trong bột giặt, tạo ra loại sản phẩm tất cả trong một. - Những năm 1980 – Chất tẩy giặt dùng được với nước ở nhiều nhiệt độ khác nhau. Chất tẩy giặt cô đặc phát triển phổ biến.
- Những năm 1990 – Chất tẩy rửa sinh học, dầu xả và chất tẩy màu an toàn là những mặt hàng bán rất chạy.
- Những năm 2000 đến nay – Viên giặt tẩy (tất cả trong một); các sản phẩm thân thiện với môi trường và sản phẩm phân hủy sinh học cùng với bảo tồn nước là vấn đề lớn đối với các khái niệm hiện đại về bột giặt.
