Phân Biệt Các Loại Nhựa Phổ Biến Trên Thị Trường

Khi mua sắm, sử dụng các loại hộp thực phẩm bằng nhựa, đã bao giờ bạn từng nhìn qua các ký hiệu dưới đáy hộp để xác định chính xác đó là loại nhựa gì, có đảm bảo an toàn cho sức khỏe hay không. Hơn 90% người dân Việt thường có thói quen tái sử dụng các loại chai/bình đựng nước nhưng lại không biết các loại nhựa có khả năng gây ung thư và nhiều bệnh nguy hiểm nếu tái sử dụng nhiều lần.

Dưới đáy các loại chai nhựa thường có ký hiệu tam giác cùng một con số bất kỳ. Trên thực tế ít ai biết đến ý nghĩa của nó nhưng chúng lại rất quan trọng trong việc phân biệt các loại nhựa. Ký hiệu này được gọi là mã nhận diện nhựa (Resin Identification code-RIC) do Tổ chức Tiêu chuẩn quốc tế ASTM ban hành. Tương ứng các con số là từ 1 đến 7 hiển thị trong tam giác, chính là ký hiệu số mô tả loại nhựa cấu thành nên một chai nhựa bất kỳ. Mỗi con số biểu thị các ý nghĩa khác nhau. Xét theo độ an toàn, nhựa được chia làm 2 loại là nhựa an toàn và nhựa không an toàn với 7 loại chính.

BPA là gì?

Bisphenol A (BPA) là một loại hợp chất hữu cơ dùng để chế biến nhựa và chất dẻo. Chất này  thường được tìm thấy trong các hộp đựng đồ uống có thể tái sử dụng, đồ chứa thực phẩm, thực phẩm đóng hộp, đồ chơi trẻ em…

Năm 2017, Cơ quan Hóa chất Châu Âu đã kết luận rằng BPA nên được liệt kê như một chất đáng lo ngại do đặc tính của nó như một chất phá hoại nội tiết; có thể dẫn đến các bệnh rất nguy hiểm như:

• Ung thư, ung thư vú, ung thư thần kinh…
• Suy chức năng tuyến giáp
• Tác dụng lên hệ thần kinh
• Viêm phế quản
• Hen suyễn và các bệnh nguy hiểm khác…

Các bạn nên tuyệt đối tránh đồ nhựa tiếp xúc với nhiệt độ cao, điều này làm tăng nguy cơ mất an toàn đến sức khỏe rất lớn. Thay vào đó, bạn hãy sử dụng các loại hộp nhựa đựng cơm không chứa BPA để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

7 loại nhựa theo phân loại của Tổ chức Tiêu chuẩn quốc tế ASTM

Số 1 – Nhựa PET (PETE)

Nhựa PET (Polyethylene Terephthalate) là loại nhựa được sử dụng phổ biến ở các sản phẩm gia dụng như nước ngọt, chai nước khoáng, bia và bao bì đóng gói. Đây là loại nhựa chỉ sử dụng duy nhất một lần, nếu dùng lại có thể gia tăng nguy cơ khả năng thẩm thấu các hợp chất độc hại trong nhựa và hòa tan vào nước uống là khá cao, có khả năng gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

Nhựa PET rất khó để làm sạch, khả năng tái chế cũng khá thấp (chỉ khoảng 20%), dễ bị biến dạng, móp méo… Vì vậy tốt nhất là bân nên vứt chúng đi ngay sau khi dùng xong, không nên tái sử dụng để đựng nước lại nhiều lần.

Các chai nước suối khi để trong xe hơi khi gặp nhiệt độ nóng cũng có nguy cơ cao ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí có nguy cơ gây ung thư.

Bên cạnh đó, PET khá bền về mặt hóa học ở nhiệt độ thường nhưng ở nhiệt độ cao, PET có thể sinh ra một số aldehyde và thôi nhiễm antimony. Hàm lượng các chất này tăng theo thời gian sử dụng và nhiệt độ bảo quản. Theo các nghiên cứu khuyến cáo, chỉ nên tái sử dụng vỏ chai PET ở nhiệt độ dưới 40 độ C trong thời gian ngắn và chỉ sử dụng 1 lần rồi thay mới. Đặc biệt, không sử dụng nhựa PET để đựng các thực phẩm nóng, hay cho vào lò vi sóng.

Số 2 – HDP (hay HDPE)

Nhựa HDP hay còn gọi là HDPE, viết tắt của High Density Polyethylene, tức là nhựa nhiệt dẻo mật độ cao là loại nhựa dùng để chế tạo các bình nhựa cứng như bình bình đựng chất tẩy rửa, dầu ăn, bình đựng sữa, đồ chơi và một số túi nhựa, là loại nhựa tốt nhất trong tất cả các loại nhựa. Đây là loại nhựa mà các chuyên gia thường khuyên nên chọn khi đựng thực phẩm.

Nhựa HDP có độ bền cơ học cao, chịu va đập tốt, ít bị biến dạng, trầy xước, có tính bền vật lý cao nhất, có thể chịu được 120 độ C trong thời gian ngắn và 110 độ C trong thời gian dài.

Có độ trơ về mặt hóa học. Hầu như không biến đổi về mặt hóa học khi bị tác dụng của môi trường tác động, không tiết ra độc tính.

HDPE được ứng dụng để chế tạo các vật dụng như: chai nhựa hdpe, bình đựng sữa, các loại bình nhựa cứng, bình đựng chất tẩy rửa (không bị tác dụng trong môi trường axit), dầu ăn, đồ chơi và một số túi nhựa.

Đến nay, hầu như chưa có báo cáo khoa học nào cho thấy có vấn đề về sức khỏe khi dùng các sản phẩm từ nhựa HDP làm vật chứa thực phẩm. Loại nhựa này không thải ra các chất độc hại vì thế các chuyên gia thường khuyên lựa chọn các loại chai HDP khi mua hàng. Tuy nhiên, nên tránh bỏ các sản phẩm nhựa vào lò vi sóng, tránh chứa thực phẩm quá nóng hoặc/và nhiều chất béo như cháo, nước dùng (nước lèo) của các loại mì, bún, phở trừ khi chúng là sản phẩm đã được thiết kế chuyên dụng cho việc đựng thực phẩm nóng.

Số 3 – PVC hay 3V

Nhựa PVC, viết tắt Polyvinyl Chloride là loại nhựa mềm và dẻo. Được sử dụng rộng rãi trong việc sản xuất các vỉ thuốc, chai lọ không đựng thực phẩm, sản xuất các vỉ thuốc, tấm trải giường, các loại thẻ (thẻ xe có chip, thẻ ngân hàng), đồ chơi trẻ em hay màng bọc thực phẩm.

Mặc dù khá phổ biến nhưng PVC có chứa 2 loại hóa chất độc hại ảnh hưởng đến hormone của cơ thể, nhất là khi ở nhiệt độ cao. Các chất phụ gia độc hại như phtalates và bisphenol A thường được sử dụng trong sản xuất nhựa PVC. Trong đó đáng chú ý nhất là Bisphenol A (BPA) chính là chất phá hủy nội tiết tố, có khả năng dẫn đến ung thư và nhiều loại bệnh lý nguy hiểm khác.độc hại.

Theo cảnh báo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA), Cơ quan về các chất độc hại và đăng ký bệnh (ATSDR, cũng trực thuộc chính phủ Mỹ): PVC được cho là không nên sử dụng để đựng thực phẩm bởi các chất phụ gia phtalates và bisphenol A có tác động xấu đến gan, thận và hệ sinh dục.

Nhựa PVC có khả năng thẩm thấu và hòa tan vào thức ăn dưới tác dụng của nhiệt độ, rất nguy hiểm. Bạn cần lưu ý:

• Khi mua đồ chơi cho bé tuyệt đối không mua đồ chơi bằng nhựa PVC, tránh để bé ngậm các loại đồ chơi nhựa.
• Hạn chế dùng màng bọc thực phẩm, đặc biệt tuyêt đối không bọc thực phẩm còn nóng. Tuyệt đối không dùng màng bọc thực phẩm rồi cho vào lò vi sóng để hâm nóng. Đây là thói quen vô cùng nguy hiểm đến sức khỏe. Không dùng nhựa PVC để đựng thực phẩm, hâm nóng thực phẩm hoặc đựng các loại thực phẩm nóng.

Số 4 – LDPE

Nhựa LDPE, viết tắt Low Density Polyethylene, là chất nhựa nhiệt dẻo mật độ thấp khá phổ biến. Tương tự nhựa số 2, nhựa LDPE – Low Density Polyethylene là loại nhựa có tính trơ về mặt hóa học, nhưng kém bền vật lý hơn HDPE một chút (dễ gãy, vỡ, trầy xước, khả năng chịu va đập vật lý kém hơn), LDPE có thể chịu được ở nhiệt độ khoảng 95 độ C trong thời gian ngắn và 80 độ C trong thời gian dài. Sản phẩm chứa chất này không nên làm nóng trong lò vi sóng và tránh nhiệt độ cao vì sẽ giải phóng các hóa chất độc hại. LDPE cũng được khuyến cáo không nên sử dụng để chứa thực phẩm.

Do tính trơ hóa học, nhựa LDPE thường được ứng dụng chế tạo các chai lọ đựng hóa chất, găng tay nylon, túi nylon, túi đựng hàng và vỏ bánh, hộp mì và hộp đồ đông lạnh, găng tay nylon…

Nhựa LDPE không được dùng trong lò vi sóng, tránh nhiệt độ cao.

Số 5 – PP

Nhựa PP, viết polypropylene là loại nhựa màu trắng hoặc gần như trong suốt, là loại nhựa có tính bền nhiệt cao nhất, chịu được từ 130oC – 170oC nên có thể tái sử dụng và được ứng dụng rộng rãi trong chế tạo cốc đựng cà phê, sữa chua hay các loại siro, các hộp đựng thực phẩm, đặc biệt các loại hộp thực phẩm có thể dùng trong lò vi sóng. Bên cạnh đó, nhựa PP cũng chống được ẩm và chất nhờn tốt.

Tuy nhiên, theo khuyến cáo, các bạn cũng chỉ nên sử dụng trong lò vi sóng từ 2-3 phút, không nên dùng quá lâu.

PP được các chuyên gia khuyên cáo sử dụng, vì đặc điểm trơ hóa học, độ bền cơ học và độ bền nhiệt cao và rất an toàn sức khỏe.

Số 6 – PS

Nhựa PS, viết tắt Polystyrene, còn gọi là nhựa tái sinh là loại nhựa rẻ tiền, nhẹ, chất lượng kém, có tính kém bền.  Nhựa PS được dùng phổ biến ở trong công nghiệp đóng gói và đựng thực phẩm như là hộp xốp, hộp cứng đựng thức ăn, khay đựng thịt, hộp xốp, chén, dĩa, dao, thìa (muỗng) nhựa picnic … dùng một lần.

Dù chúng có khả năng chịu nhiệt và lạnh đáng kể, nhưng ở nhiệt độ cao chúng có thể giải phóng chất độc hại. Ngoài ra, cũng không được dùng đựng đồ có chất acid mạnh, chất kiềm mạnh. Chính vì thế, loại nhựa này không được phép dùng để đựng đồ ăn thức uống lâu dài.

Nhựa PS từ lâu được cho là không an toàn khi sử dụng đóng gói thực phẩm do tính kém bền vật lý và hóa học. Năm 2002, WHO đã nâng mức cảnh báo của styrene lên nhóm 2B (nhóm có thể gây ung thư cho người) – thành phần dễ bị thôi nhiễm từ nhựa PS. Dù nhựa này có khả năng chịu nhiệt và lạnh đáng kể nhưng ở nhiệt độ cao như lò vi sóng chúng có thể giải phóng các chất độc hại.

Số 7 – Các loại nhựa khác (OTHER)

Theo tiêu chuẩn phân loại của Tổ chức Tiêu chuẩn quốc tế ASTM có 7 loại nhựa được kể trên. Trong đó, nhóm số 7 là chỉ tất cả các loại nhựa còn lại không thuộc 6 loại trên. Nhựa số 7 có rất nhiều loại nhưng phổ biến nhất là nhựa PC và nhựa Triatan.

Trên thế giới, người ta thường sử dụng nhựa Tritan và nhựa PC để sản xuất dòng hộp bảo quản thực phẩm an toàn cho trẻ em. Tuy nhiên, nhựa PC vẫn chứa BPA trong khi đó Tritan là loại nhựa có nguồn gốc thiên nhiên, trong suốt như thủy tinh, độ bóng cao, có nhiều màu sắc và thân thiện với môi trường, là loại được giới chuyên gia nghiên cứu đánh giá an toàn cao. Nhựa Tritan có thể đáp ứng được nhu cầu bảo quản, sử dụng được ở nhiều điều kiện môi trường như tủ lạnh, lò vi sóng. Đây cũng là loại nhựa an toàn nhất trong 7 loại nhựa được phân loại hiện này.

Còn nhựa PC thường được đưa vào sản xuất các loại bình đựng nước hay bình sữa em bé. Hiện nay có rất nhiều luồng ý kiến tranh cãi về loại nhựa này, do chất liệu này không an toàn với người tiêu dùng vì chứa BPA. Mặc dù năm 2014, FDA đã công bố bản báo cáo mới nhất xác nhận “Giới hạn tiếp xúc ban đầu vào năm 1980 là 50 µg/kg (khoảng 23 µg/lb) hàng ngày và kết luận rằng BPA trong nhựa PC vẫn có thể an toàn ở mức hiện tại được cho phép” song người tiêu dùng vẫn còn nhiều nghi vấn. Vì vậy, có thể thấy, loại nhựa an toàn và tốt nhất được ưa chuộng vẫn là chất liệu Tritan.

Phân biệt nhựa Tritan và nhựa PC (Polycarbonate)

Nhiều người thường nhẫm lẫn nhựa Tritan và nhựa PC nhưng 2 loại này hoàn toàn khác nhau và cần được phân biệt như sau:

– Nhựa PC: là loại nhựa tốt nhưng vẫn chứa chất BPA, không được tái chế. Nhựa trong suốt và cứng, khi rơi dễ vỡ. Dưới đấy bình được đánh số 7 (mã nhận diện số 7) nhưng trên thân bình không có chữ BPA Free (hoặc không chứa BPA).

– Tritan: là loại nhựa tự nhiên, dưới đáy bình có đánh số 7, trên thân bình có ghi chú chữ BPA Free Tritan (Hoặc không chứa BPA). Nhựa có độ trong suốt như thủy tinh, khi rơi khó vỡ, nhựa đặc biệt an toàn cho người sử dụng, nhất là thường dùng làm bình đựng nước thể thao.

Cách chọn bình đựng nước nhựa số 7

Khi chọn bình đựng nước nhựa có ký hiệu số 7, bạn nên chọn sản phẩm dưới đáy bình có ký hiệu số 7, trên thân bình có ghi “BPA free” Tritan (không chứa BPA). Ngoài ra, bạn cần chú ý xem chất liệu bình có phải là Tritan thật hay không, có thể xem trên ghi chú trên thân bình. Tốt nhất bạn nên chọn bình Tritan của Komax (vì được sản xuất tại Hàn Quốc). Bạn tránh chọn các đồ dùng bằng nhựa không rõ nguồn gốc xuất xứ, màu sắc lòe loẹt và có mùi hóa chất. Đồng thời, không nên để thức ăn hoặc đồ uống quá nóng trong đồ đựng bằng nhựa. Bạn cần lưu ý kỹ nguyên liệu ghi trên sản phẩm để tránh gây tổn hại đến con mình, đặc biệt không chọn các sản phẩm PC không ghi rõ là không chứa BPA vì có thể chứa độc tố gây ung thư.

Lưu ý nên chọn nhựa “BPA Free” hoặc nhựa “không chứa BPA”

Tóm lại, đọc đến đây bạn đã biết không phải tất cả các loại nhựa số 7 đều gây hại và là tác nhân gây ung thư. Bên cạnh đó, Tritan là chất liệu nhựa an toàn cho sức khỏe người dùng nhất, được ưa chuộng sử dụng hiện nay. Bình đựng nước nhựa Tritan được các nhà nghiên cứu khoa học khuyến cáo ưu tiên sử dụng tính đến thời điểm hiện tại.

Nhựa số 7 bao gồm nhựa PC (Polycarbonate) và các loại nhựa khác (other). Nhựa PC là loại nhựa cực kỳ độc hại, rẻ tiền.

Tổng hợp từ internet.